آشنایی با ضمانت نامه های بانکی و انواع آن

سلام دوستان عزیز داریا بهروش

یکی از خدمات مهم بانک ها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع ضمانتنامه بانکی است. بانک ها با اين اقدام علاوه بر کسب سود، مبادلات اقتصادی را تسهيل کرده و به رشد اقتصادی يك جامعه كمك می‌كنند.

اما در سطح داخلی و بین الملل ضمانتنامه‌ها انواع مختلفی دارند که بر حسب توافق طرفین، تنظیم و اجرا می‌شوند.

ضمانتنامه بانکی تعهدی غیر قابل برگشت است که بانک در قبال قرارداد متقاضی با کارفرما صادر کرده و در صورت درخواست کارفرما به هر دلیل، بانک وجه ضمانتنامه را بدون قید و شرط به کارفرما ذینفع پرداخت می کند.

مقررات مربوط به ضمانتنامه

1- در صورتی که کارفرما به دلیل نقض قرارداد از سوی پیمانکار یا طرف قرارداد ضمانتنامه را به اجرا بگذارد، بانک بدون هیچ قید و شرطی موظف به پرداخت وجه ضمانتنامه است.
2- در صورت پرداخت وجه ضمانتنامه به کارفرما، مشتری موظف به تامین وجه ضمانتنامه و خسارت بانک خواهد بود.
3- اگر در متن ضمانتنامه در مورد تمدید آن پیش بینی شده باشد، طبق مندرجات ضمانتنامه عمل می شود. هرگاه درخواست تمدید از طرف متقاضی باشد، بایستی حداقل ۱۰ روز قبل از تاریخ انقضا به بانک ارائه شود.

ذینفع برای تمدید ضمانتنامه باید به متقاضی مراجعه نماید. در صورتی که مستقیما به بانک مراجعه نماید، بانک مراتب را به متقاضی اطلاع می دهد تا قبل از تاریخ انقضا موجبات تمدید را فراهم نماید ولی اگر با درخواست ذینفع، متقاضی موجبات تمدید ضمانتنامه را قبل از سررسید فراهم نکند، با درخواست ذینفع وجه ضمانتنامه بوسیله بانک به او پرداخت خواهد شد.

معمولاً در زمان خرید کالا و اجرای طرح ها و یا در حالت فروش کالاها بخصوص در بخش های دولتی و عمومی باید در روزنامه ها آگهی داده تا شرکتها با ارائه بهترین پیشنهاد بتوانند در مناقصه یا مزایده شرکت نمایند. شرکتها باید با ارائه ضمانتنامه و قیمت ، حضور خود را اعلام کنندو همچنین تعهدی می شود برای اینکه در صورت برنده شدن قرارداد مربوطه را امضاء و به تعهد خود عمل کند.

پس از انجام مناقصه و تشخیص برنده مناقصه، برای انجام درست کار و طرح از شرکت برنده این نوع ضمانتنامه را طلب می کنند. این ضمانتنامه تا اجرای کامل قرارداد در اختیار کارفرما باقی می ماند. اگر در هر مرحله از کار، پیمانکار به تعهدات خود عمل نکند ، می تواند بابت خسارت خود وجه ضمانتنامه را از بانک مطالبه و دریافت نماید البته باید در قرارداد کلیه موارد نقص قرارداد به طور واضح مشخص باشد.
مبلغ ضمانتنامه حسن انجام کار درصدی از مبلغ قرارداد منعقد شده بوده و میزان آن بر اساس توافق طرفین تعیین می گردد.

بعد از انعقاد قرارداد بین کارفرما و پیمانکار یا در هر مرحله ای از انجام کار با توافق دو طرف، ممکن است به منظور پیشرفت کار درصدی از مبلغ قرارداد به صورت پیش پرداخت از طرف کارفرما به پیمانکار در قبال ارائه ضمانتنامه پرداخت شود.

معمولاً در قراردادهای پروژه ای، مبالغی حین انجام کار پرداخت می شود. در هر مرحله با پیشرفت پروژه، پیمانکار صورت وضعیت هزینه های انجام شده را برای کارفرما ارسال و با تائید کارفرما پس از کسر درصدی از هر صورت وضعیت به عنوان کسور وجه الضمان، مابقی وجه آن را به پیمانکار پرداخت می نماید. این درصدهای کسر شده بر حسب میزان قراداد پروژه در آخر و پس از تحویل کامل پروژه به پیمانکار پرداخت میشود در مقابل این کسورات، ضمانتنامه ای تحت عنوان ضمانتنامه استرداد کسور وجه الضمان صادر می شود . در صورتی که پیمانکاربه تعهدات خود در مورد اتمام پروژه کوتاهی کند، کارفرما میتواند این ضمانت نامه را به اجرا بگذارد.

کاربرد این نوع ضمانتنامه هنگامی است که متقاضی صدور ضمانتنامه، درخواست حضور در نمایشگاه بین المللی در کشوری دیگر را دارد همچنین در زمانی که برای پروژه نیاز به ورود تجهیزات خاص بطور موقت باشد، برای اینکه متقاضی ضمانتنامه حقوق گمرکی را پرداخت نکند، برای این نوع ضمانتنامه به نفع گمرک کشور میزبان در خواست می دهد. گمرک کشور مربوطه در صورتی که کالای مورد نظر در زمان مقرر از کشور خارج نشود و یا اینکه حقوق و عوارض گمرکی پرداخت نشود، می تواند ضمانتنامه مورد بحث را مورد مطالبه قرار دهد.

یک ضمانتنامه برای پوشش موارد بسیاری از تعهدات پرداخت، صادر می شود. به عبارت دیگر دامنه صدور ضمانتنامه های پرداخت وسیع است. مثلاً در ارتباط با تضمین قرارداد فروش، قراردادهای اجاره، قرارداد های ساخت، وام، اوراق قرضه یا هر تعهد مالی دیگری می توان از ضمانتنامه تعهد پرداخت استفاده نمود.

ضمانتنامه های بانکی علاوه بر پوشش ریسک های مختلف که به آن ها اشاره شد، می تواند برای پوشش بسیاری دیگر از انواع خطرات که ممکن است در مبادلات تجاری و بین المللی به وجود آید، مورد استفاده قرار گیرد و طرفین را آسوده خاطر سازد. ضمانتنامه های قضایی که یکی از مهمترین انواع آن ها ضمانتنامه رفع توقیف کشتی است را می توان از این گروه برشمرد.

شرایط برای صدور ضمانت نامه توسط بانک عبارت است از:

1- متقاضی باید در زمینه کاری که میخواد انجام دهد تجربه کافی را داشته باشد.
2- نوع و مبلغ ضمانتنامه بایستی مشخص باشد.
3- ضمانتنامه برای چه کسی صادر شود.
4- میزان وثائق ضمانتنامه باید معلوم باشد.
5- کارمزد ضمانت بر اساس تعرفه بانک مرکزی مشخص می گردد.
6- مدت ضمانتنامه مشخص گردد.

بانک در ازای صدور هر ضمانتنامه کارمزدی را از مشتری دریافت می کند . این کارمزد بر اساس مبلغ و مدت و نوع هر ضمانتنامه متفاوت و در هنگام صدور ضمانتنامه از مشتری دریافت می گردد.

معمولا بانک درصدی از مبلغ هر ضمانتنامه را بعنوان سپرده نقدی از مشتری دریافت می کند. این مبلغ در بانک با توجه به وضعیت مالی، شرایط هر مشتری و نوع ضمانتنامه تعیین می شود. البته سپرده نقدی به صورت امانی در اختیار بانک بوده و در زمان ابطال ضمانت نامه به مشتری بازگردانده می شود.

با توجه به تعهد بانک به پرداخت وجه ضمانتنامه، در مقابل هر ضمانتنامه وثائقی از مشتری دریافت می کند. این وثائق با توجه به نوع ضمانتنامه، مبلغ هر ضمانتنامه می تواند متفاوت باشد

که عبارتند از:

1- سفته تضمینی به میزان ۱۲۰% ضمانتنامه ها به امضای متقاضی و پشت نویسی ضامن مورد قبول بانک
2- ضمانتنامه بانکی
3- سپرده سرمایه گذاری بلند مدت بانکی در ازای ضمانتنامه
4- ترهین یا گروگذاشتن وثیقه ملکی به میزان اعلامی از بانک بر حسب میزان ضمانتنامه ها
5- اوراق مشارکت معتبر
6- سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس

به امید موفقیت